Từ rất xa xưa, câu chuyện về Thánh Gióng, một cậu bé lên ba, sinh ra không biết nói, nhưng đã bật lên tiếng nói khi nghe tin có người của nhà Vua đi cầu hiền tài danh giặc cứu nước. Và câu nói đầu tiên của đời mình là xin mẹ mời sứ giả đến gặp. Rồi cậu lớn lên như thổi, cưỡi ngựa sắt đánh tan quân thù, giành độc lập cho đất nước. Câu chuyện này đã được ông bà, cha mẹ kể cho con cháu từ đời này qua đời khác, trở thành đề tài văn học với những áng thơ văn bất hủ, thành hình tượng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật và trở thành những bài đọc trong sách giáo khoa phổ thông. Câu chuyện đã gieo vào lòng các thế hệ người Việt Nam óc tưởng tượng cùng với biết bao bài học từ huyền thoại đó. Có lẽ không người Việt Nam nào không biết câu chuyện này. Thế nhưng, không phải người Việt Nam nào cũng biết tại một số làng quê ở đồng bằng Bắc Bộ như các làng Phù Đổng, Phù Dực, Đổng Viên (huyện Gia Lâm), Vệ Linh, Dược Thượng (huyện Sóc Sơn, Hà Nội), người dân không những chỉ thờ Thánh Gióng mà còn tổ chức ngày hội làng với những diễn xướng và biểu tượng đầy kịch tính, vô cùng sáng tạo từ câu chuyện Thánh Gióng. Hội làng có sức thu hút và cảm thụ mãnh liệt với niềm thành kính và tín ngưỡng sâu đậm. Chính nhờ những ngày hội làng này, huyền thoại Thánh Gióng đã sống mãi với dân làng. Và hơn nữa, hội làng lại trở thành một nhu cầu văn hóa và tâm linh không thể thiếu được của nhân dân. Và với lý do đó, UNESCO đã công nhận hội Gióng ở đền Sóc và đền Phù Đổng là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Năm 1937 và 1938, nhà dân tộc học Nguyễn Văn Huyên đã tham dự hội Gióng ở làng Phù Đổng. Ông đã xuất bản hai công trình trên cơ sở ghi chép lại tỉ mỉ ngày hội và đặc biệt tập trung vào miêu tả diễn xưởng và biểu tượng về một trận đánh thần kỳ trong ngày hội (xuất bản năm 1938). Những bài hát cổ và mới của Phường Ải Lao cũng được ghi lại (xuất bản năm 1941). Đặc biệt những bức ảnh đen trắng công bố trong 2 bài trên cho thấy những hình ảnh hội một cách chân thực nhất. Đây là những tư liệu đặc biệt quý, hiếm với di sản văn hóa độc đáo này. Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu tới bạn đọc.