Hiếm có một dân tộc nào trên trái đất này phải chịu vô vàn mất mát, đau thương và hy sinh anh dũng như dân tộc Việt Nam ta, cuộc chiến tranh này chưa chấm dứt đã có cuộc chiến tranh khác “gối đầu’. Hết chống thực dân Pháp lại phải đương đầu với cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và bè lũ tay sai. Rồi khi đất nước được hoàn toàn thống nhất, cùng nhau đi lên chủ nghĩa xã hội thì chúng ta lại phải bắt buộc tiến hành các cuộc chiến tranh để bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây - Nam và biên giới phía Bắc. Nhờ phát huy truyền thống yêu nước nồng nàn và chủ nghĩa anh hùng cách mạng cao cả mà quân và dân ta muôn người như một, vâng theo lời kêu gọi thiêng liêng của Ðảng và Bác Hồ đã liên tiếp đánh thắng các thế lực ngoại xâm, bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự do, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và làm tròn nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Chúng ta đã kiên cường bảo vệ đất trời, biên cương, biển đảo và cuộc sống lao động hòa bình, dựng xây đất nước. Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta đã làm được rất nhiều việc có ý nghĩa, thấm nhuần đạo lý truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, đền ơn đáp nghĩa, tri ân, tưởng nhớ công lao của các anh hùng liệt sĩ. Song, biết bao người con Ðất Việt đều cho rằng những việc chúng ta làm được là rất quý giá, nhưng vẫn chưa tương xứng với những đóng góp và sự hy sinh cực kỳ to lớn của đồng bào, đồng chí cả nước. Công trình sách “Ký ức người lính” là một tổng kho tư liệu rất giá trị, là bản trường ca bất tận về chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong các cuộc trường chinh đầy hy sinh, thử thách và rực rỡ chiến công; là sản phẩm văn hóa tinh thần đặc biệt, góp phần vào công tác giáo dục cho các thế hệ người Việt Nam tiếp tục phát huy truyền thống và bản sắc dân tộc tốt đẹp của cha ông, phục vụ đắc lực công cuộc đổi mới, vì mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Nội dung tập 1 này sẽ là câu trả lời cho quy mô một công trình sách xứng đáng với tầm vóc lịch sử. Trong đó, nói một cách giản đơn nhất, độc giả sẽ được biết đến một cuộc chiến đúng như nó đã diễn ra với những sự kiện, nhân chứng, những tâm tư tình cảm từ người anh hùng tới những con người bình dị nhất.

Chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ là vấn đề thiêng liêng đối với mỗi quốc gia. Quá trình đấu tranh để dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam dẫu có lúc thăng trầm, những bước thịnh suy, song đã hun đúc nên truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất để gìn giữ chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia cả ở trên bộ, trên biển và trên không. Điều này đã được khẳng định trong các Tuyên ngôn độc lập: Nam quốc sơn hà (thời Tiền Lê - Lý); Bình Ngô đại cáo thời Hậu Lê; Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 và trong các Hiến pháp 1946, 1959, 1980, 1992… Hoàng Sa và Trường Sa từ lâu là một bộ phận không thể tách rời của lãnh thổ Việt Nam, của dân tộc Việt Nam, đã được Nhà nước Việt Nam, các thế hệ người Việt Nam chiếm hữu, bảo vệ, quản lý, khai thác. Điều này, không chỉ được lưu lại trong cổ sử Việt Nam, mà còn được quốc tế thừa nhận trong các tư liệu còn lưu trữ. Trong hơn một thế kỷ qua, các nhà khoa học ở trong nước và nước ngoài quan tâm nghiên cứu và đã công bố những công trình sưu tập, nghiên cứu khoa học có liên quan đến những tư liệu nằm trong thư tịch, sách, bản đồ cổ… có giá trị pháp lý chứng minh và khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. Trong những năm gần đây, trước tình hình Trung Quốc gia tăng áp lực tranh giành chủ quyền và các quyền, lợi ích trong Biển Đông, đặc biệt là khu vực quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, nằm trong yêu sách về “đường chữ U đứt đoạn” (“đường lưỡi bò”) mà họ đã đơn phương công bố, dư luận trong nước và dư luận quốc tế đã có những phản ứng mạnh mẽ, nhiều tranh luận học thuật, nhiều công trình nghiên cứu về Biển Đông, quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa đã được công bố. Những nghiên cứu trên đã góp phần bổ sung, hoàn chỉnh hệ thống tư liệu có giá trị khoa học về lịch sử, pháp lý... để chứng minh và khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Cuốn sách “Chủ quyền quốc gia Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa qua tư liệu Việt Nam và nước ngoài” của PGS.TS Trương Minh Dục đã tập hợp và hệ thống hóa nguồn thư tịch, tư liệu khá phong phú, cũ và mới, của Việt Nam và nước ngoài, đặc biệt những tư liệu mới sưu tầm ở các địa phương có liên quan đến việc Nhà nước Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử đã quản lý, bảo vệ và khai thác quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nội dung cuốn sách gồm 4 chương: Chương 1: Vài nét về địa lý hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và sự tiếp cận của các tộc người Việt Nam trước thế kỷ XV. Chương 2: Chủ quyền Việt Nam tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa qua tư liệu Việt Nam (từ thời Hậu Lê - thế kỷ XV đến năm 1975). Chương 3: Tư liệu nước ngoài trực tiếp và gián tiếp khẳng định chủ quyền Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa. Chương 4: Đấu tranh để khẳng định và bảo vệ chủ quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa và Trường Sa từ sau khi thống nhất đất nước đến nay. Việc tiếp tục phát hiện, sưu tầm và hệ thống hóa những tư liệu, tài liệu, chứng cứ, nhất là những tư liệu chứng minh Nhà nước Việt Nam là Nhà nước đầu tiên trong lịch sử đã chiếm hữu quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa khi hai quần đảo này còn là đất vô chủ và đã tiến hành thực thi chủ quyền của mình tại hai quần đảo này một cách liên tục, hòa bình. Rõ ràng, đây là công việc hết sức cần thiết và quan trọng, cần được tổ chức thực hiện một cách thường xuyên, liên tục và cần có sự chỉ đạo thống nhất, tập trung. Cuốn sách này sẽ là sự đóng góp thiết thực cho quá trình hoàn thiện hồ sơ pháp lý của các cơ quan quản lý và các tổ chức nghiên cứu khoa học có liên quan của Việt Nam vì sự nghiệp đấu tranh, bảo vệ và khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại Biển Đông nói chung và tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nói riêng.

Để giúp các em học sinh ở các bậc học phổ thông và sinh viên các trường đại học, cũng như các bạn đọc xa gần muốn tìm hiểu lịch sử Việt Nam một cách dễ dàng, dễ nhớ, chúng tôi biên soạn bộ sách Truyện đọc Lịch sử Việt Nam. Các truyện đọc trong bộ sách được sưu tầm và biên soạn dựa trên nhiều nguồn tư liệu khác nhau như truyền thuyết, giai thoại, dã sử và chính sử. Bộ sách sẽ đem đến cho các em học sinh, sinh viên và bạn đọc nhiều điều thú vị và bổ ích. Nội dung các truyện đọc không chỉ cung cấp cho bạn đọc những kiến thức về lịch sử Việt Nam, mà còn cung cấp những câu chuyện có tính nhân văn và tính giáo dục về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, các thành tựu kinh tế, văn hoá tiêu biểu của dân tộc theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thuỷ của lịch sử dân tộc cho đến ngày nay. Bộ sách gồm 9 tập: Tập 1 mở đầu bộ sách, ra mắt bạn đọc với những truyện về giai đoạn lịch sử nước ta từ thời nguyên thuỷ đến năm 179 TCN - đánh dấu bằng sự kiện Triệu Đà chiếm được Âu Lạc và đặt ách thống trị của phong kiến phương Bắc trên đất nước ta. Tập 2 bao gồm những truyện về giai đoạn lịch sử từ năm 179 TCN đến năm 938 SCN - đánh dấu bằng sự kiện Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, chấm dứt ách đô hộ hơn 1000 năm của phong kiến phương Bắc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Tập 3 bao gồm những truyện về các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý. Tập 4 gồm những truyện về triều đại Trần, Hồ. Tập 5 giới thiệu các truyện thuộc triều Lê sơ (1428 - 1527). Tập 6 là các truyện về triều Lê Trung hưng, từ cuối thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Tập 7 giới thiệu các truyện về triều đại nhà Nguyễn thời độc lập tự chủ. Tập 8 viết về các truyện từ khi thực dân Pháp xâm chiếm nước ta cuối thế kỷ XIX đến Cách mạng tháng Tám thành công. Tập 9 là các truyện về giai đoạn lịch sử từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay. Ở đầu mỗi tập truyện đọc, chúng tôi đều giới thiệu một cách khái quát nội dung lịch sử của giai đoạn mà các truyện đọc sẽ phản ánh để bạn đọc tiện theo dõi. Các tác giả cố gắng biên soạn theo nguyên tắc ngắn gọn, rõ ràng và dễ hiểu; chỗ nào có thuật ngữ khó hoặc có địa danh cổ, chúng tôi đều có chú thích và giải nghĩa ở cuối trang. Nhân tập 8 của bộ sách ra đời, chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với các soạn giả của các tài liệu được sưu tầm, chọn dẫn và các tác giả có tranh, ảnh được minh hoạ trong sách. Mặc dù đã rất cố gắng, song cuốn sách chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc xa gần để sách được tốt hơn trong những lần tái bản sau.

Cuốn sách cung cấp thông tin về 1000 nhân vật lịch sử - văn hóa Thăng Long - Hà Nội từ xưa đến nay, những người con sinh ra, trưởng thành trên vùng đất ngàn năm thương nhớ, đã đem tài trí, sức lực của mình xây dựng, gìn giữ quê hương, đồng thời có vai trò quan trọng trong xã hội, góp phần quyết định tới dòng chảy của lịch sử dân tộc. Họ đã khắc ghi tên mình và tên quê hương (Thăng Long - Hà Nội) vào lịch sử bằng danh tiếng, chiến tích và công lao trong trọn một đời tận tuỵ cống hiến cho Tổ quốc, cho quê hương.

Trong lĩnh vực lịch sử nói chung và lịch sử quân sự nói riêng, đã có nhiều công trình nghiên cứu dưới nhiều góc độ và thể loại khác nhau về chiến thắng của quân dân miền Bắc mà trực tiếp là quân và dân Hà Nội cùng lực lượng phòng không, không quân Quân đội nhân dân Việt Nam đánh bại cuộc tập kích đường không chiến lược của đế quốc Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng và một số địa phương miền Bắc vào những ngày cuối tháng 12 năm 1972, tuy nhiên cuốn sách "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" không trình bày theo hình thức và quy mô của một chuyên khảo về một chiến dịch phòng không, cũng không phải là một công trình lịch sử thuần túy. Với phương pháp lịch sử - tổng kết, cùng cách tiếp cận sự kiện trong khung cảnh chiến tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam, các tác giả đã tập trung khai thác và phân tích những thông tin trong các tư liệu thời đó cùng các tư liệu hình thành sau này, kết hợp với những nghiên cứu của các học giả nước ngoài. Do đó, cuốn sách có nội dung khách quan, sinh động, hấp dẫn, làm nổi bật "hào khí Thăng Long" trong thời đại Hồ Chí Minh.

Mối quan hệ Việt Nam - Lào do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Cayxỏn Phômvihẳn, Chủ tịch Xuphanuvông cùng các thế hệ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, nhân dân hai nước dày công vun đắp, được thử thách qua thời gian, luôn được củng cố, phát triển lên tầm cao mới và trở thành mẫu mực, hiếm có trong quan hệ quốc tế. Làm nên kỳ tích đó có sự đóng góp của Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam, những người trực tiếp góp phần tạo nên sức mạnh liên minh chiến đấu Việt - Lào trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ xâm lược. Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam giúp Lào (30/10/1949 - 30/10/2019); được sự giúp đỡ của Ban Chỉ đạo Quốc gia Công trình “Ký ức người lính”, ấn phẩm về những ký ức người lính tình nguyện được xuất bản, phát hành theo kế hoạch. Thay mặt Thường trực Ban Liên lạc toàn quốc Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam giúp Lào, tôi xin trân trọng gửi tới Ban Chỉ đạo Quốc gia công trình “Ký ức người lính”, cùng các tác giả lời biết ơn sâu sắc, vì những đóng góp tích cực cho thành công chung của cuốn sách. Ký ức người lính tập 8 là tập hợp những bài viết về kỷ niệm sâu sắc của Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam qua các thời kỳ. Nội dung chính của cuốn sách là những kỷ niệm, ký ức, câu chuyện về gian khó hy sinh ngoài mặt trận, chiến công, tình đồng đội, mối quan hệ đoàn kết Việt - Lào trong chiến đấu, xây dựng… Có thể chưa làm thỏa mãn sự kỳ vọng của bạn đọc, nhưng tác phẩm được phát hành vào đúng dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam tại Lào đã là một thành công. Hy vọng, cuốn sách không chỉ là nhịp cầu ký ức nối chúng ta gần lại với quá khứ vinh quang, mà còn là lời tâm tình nhắn gửi tới thế hệ trẻ mai sau về truyền thống quý báu đã được đánh đổi bằng bao xương máu của các thế hệ cha, anh đi trước và cũng là món quà tri ân của chúng ta gửi tới đồng bào, chiến sĩ Việt - Lào đã không trở về.

Điện Biên Phủ - nơi cách đây hơn 60 năm đã rền vang tiếng súng của quân và dân Việt Nam trút xuống đầu quân xâm lược Pháp, làm nên chiến công “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Trong 55 ngày đêm máu lửa ấy, đã diễn ra hàng trăm trận chiến đấu lớn nhỏ. Nhiều trận đã đi vào lịch sử, đã, đang và sẽ sống mãi trong lòng nhân dân Tây Bắc, nhân dân Việt Nam, nhân dân bị áp bức và bầu bạn khắp năm châu. Xuất bản tập sách nhỏ này, tác giả muốn gửi vào đó sự kính trọng, biết ơn cùng ý tưởng muốn làm rõ thêm những chiến công đã đi vào sử sách như những huyền thoại. Hơn nửa thế kỷ đã qua đi, sách báo trong nước và ngoài nước đã viết rất nhiều, tư liệu về Điện Biên Phủ là vô cùng phong phú, đồ sộ. Cuốn sách này chỉ là một phần nhỏ bé trong kho tàng lớn lao ấy. Người viết rất mong được bạn đọc đón nhận, sẻ chia!

Để giúp các em học sinh ở các bậc học phổ thông và sinh viên các trường đại học, cao đẳng cũng như các bạn đọc xa gần muốn tìm hiểu lịch sử Việt Nam một cách dễ dàng, dễ nhớ, chúng tôi biên soạn bộ sách Truyện đọc Lịch sử Việt Nam. Các truyện đọc trong bộ sách được sưu tầm và biên soạn dựa trên nhiều nguồn tư liệu khác nhau như truyền thuyết, giai thoại, dã sử và chính sử. Bộ sách sẽ đem đến cho các em học sinh, sinh viên và bạn đọc nhiều điều thú vị và bổ ích. Nội dung các truyện đọc không chỉ cung cấp cho bạn đọc những kiến thức về lịch sử Việt Nam, mà còn cung cấp những câu chuyện có tính nhân văn và tính giáo dục về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, các thành tựu kinh tế, văn hoá tiêu biểu của dân tộc theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thuỷ của lịch sử dân tộc cho đến ngày nay. Bộ sách gồm 9 tập: Tập 1 mở đầu bộ sách, ra mắt bạn đọc với những truyện về giai đoạn lịch sử nước ta từ thời nguyên thuỷ đến năm 179 TCN - đánh dấu bằng sự kiện Triệu Đà chiếm được Âu Lạc và đặt ách thống trị của phong kiến phương Bắc trên đất nước ta. Tập 2 bao gồm những truyện về giai đoạn lịch sử từ năm 179 TCN đến năm 938 SCN - đánh dấu bằng sự kiện Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, chấm dứt ách đô hộ hơn 1000 năm của phong kiến phương Bắc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Tập 3 bao gồm những truyện về các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý. Tập 4 gồm những truyện về triều đại Trần, Hồ. Tập 5 giới thiệu các truyện thuộc triều Lê sơ (1428 – 1527). Tập 6 là các truyện về triều Lê Trung hưng, từ cuối thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Tập 7 giới thiệu các truyện về triều đại nhà Nguyễn thời độc lập tự chủ. Tập 8 viết về các truyện từ khi thực dân Pháp xâm chiếm nước ta cuối thế kỷ XIX đến Cách mạng tháng Tám thành công. Tập 9 là các truyện về giai đoạn lịch sử từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay. Ở đầu mỗi tập truyện đọc, chúng tôi đều giới thiệu một cách khái quát nội dung lịch sử của giai đoạn mà các truyện đọc sẽ phản ánh để bạn đọc tiện theo dõi.

Nhật Bản là đất nước của nhiều điều diệu kỳ! Thời cổ đại, do sự cách biệt với đại lục châu Á, Nhật Bản còn rất lạc hậu so với các nước Đông Á khác. Ấy vậy mà trong vài thế kỷ tích cực tiếp thu văn minh Trung Hoa, Triều Tiên và các nước khác, Nhật Bản đã vươn lên đạt đến trình độ của các quốc gia văn minh nhất khu vực. Vào thời trung đại, khi đại thương thuyền phương Tây rầm rập kéo đến phương Đông buôn bán, người Nhật nhanh chóng tiếp thu thành tựu hàng hải của họ, đóng thuyền lớn, tham gia tích cực vào giao thương thế giới, tạo nên thời kỳ Mậu dịch Châu ấn thuyền nổi tiếng. Sau đó, dù tham gia vào xu thế chung của các nước phương Đông thực thi chính sách đóng cửa nhưng Nhật Bản cũng tạo được sự khác biệt với các nước láng giềng bởi chính sách sakoku (đóng cửa nhưng không khép kín) đặc sắc của mình. Chính chính sách này làm cho Nhật Bản không bị lạc hậu thông tin về thế giới như các nước láng giềng, để rồi lựa chọn con đường đi riêng trong đối sách với các nước phương Tây: mở cửa, duy tân, làm nên điều kỳ diệu trong thời Minh Trị. Vào thời Minh Trị, Nhật Bản tạo ra những bài học quý giá, có giá trị đến tận ngày nay thông qua các chính sách cử phái đoàn đi thị sát các nước văn minh, cử người đi nước ngoài học, mời chuyên gia nước ngoài đến Nhật làm việc để học cái hay nhất, cái tốt nhất của nhân loại, áp dụng ngay vào công cuộc duy tân và mang đến thành công rực rỡ. Những sai lầm nghiêm trọng của Nhật Bản khi phát động cuộc chiến tranh Thái Bình Dương trong Chiến tranh thế giới thứ II, Nhật Bản đã phải chịu thất bại thảm hại. Ra khỏi chiến tranh với tư cách là nước bại trận, bị quân đội Đồng minh chiếm đóng, đất nước hoang tàn, người dân khủng hoảng niềm tin... Nhưng cũng từ đống tro tàn ấy, người Nhật vươn dậy làm nên những điều thần kỳ khác. Sau 2 thập kỷ phát triển với tốc độ kinh dị, Nhật Bản đã vươn lên thành một quốc gia giàu có, văn minh, được toàn thế giới khâm phục, ngưỡng mộ. Nhật Bản là quốc gia chịu nhiều thảm họa núi lửa, động đất và sóng thần. Song cứ mỗi lần chịu thảm họa bất khả kháng đó, người Nhật lại chứng tỏ cho thế giới những giá trị cao quý của mình: bình tĩnh ứng xử với thảm họa, ý thức kỷ luật cao và khả năng phục hồi sau thảm họa kỳ diệu. Sau một thời gian dài nghiên cứu về Nhật Bản, PGS.TS Nguyễn Tiến Lực đã công bố nhiều bài viết về Nhật Bản và tập hợp biên soạn thành cuốn sách Nhật Bản – Những bài học từ lịch sử”. Bạn đọc sẽ tìm thấy những kiến thức về lịch sử Nhật Bản, suy ngẫm về những việc người Nhật đã làm cho đất nước họ và tự rút ra những bài học cho riêng mình, hoặc nhân đó liên tưởng, suy ngẫm về những vấn đề của đất nước chúng ta trong quá khứ cũng như hiện tại. Hy vọng cuốn sách có thể góp phần nhỏ bé vào việc tăng cường sự hiểu biết của người Việt Nam đối với lịch sử, văn hóa Nhật Bản và qua đó, yêu mến nhiều hơn đất nước Mặt trời mọc.

Nghiên cứu về giáo dục đại học miền Nam Việt Nam dưới thời chính quyền Sài Gòn giai đoạn 1954-1975.

Dõi nhìn lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam, cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thực sự là một mốc son chói lọi. Cơn bão táp cách mạng ấy là kết tinh 15 năm đấu tranh kiên cường, gian khổ của phong trào cách mạng theo khuynh hướng vô sản trên khắp mọi miền Tổ quốc, đã mạnh mẽ chấm dứt chế độ thực dân và chế độ quân chủ, mở ra một thời đại mới trong lịch sử dân tộc Việt Nam: kỷ nguyên độc lập dân tộc, bình đẳng và tiến bộ xã hội. 100 điều nên biết trong cuốn sách nhỏ này chắc chắn chưa phải là tất cả những gì cần biết và nên biết về cuộc vận động Cách mạng Tháng Tám năm 1945 trong lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên, cuốn sách 100 điều nên biết về Cách mạng Tháng Tám 1945 đã cố gắng giới thiệu được phần nào bức tranh toàn cảnh kỳ vĩ ấy. Hơn nữa, cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của Việt Nam được đặt trong bối cảnh lịch sử của cuộc Chiến tranh Thế giới thứ hai (1939-1945), tạo ra cách nhìn biện chứng, kết hợp tiếp cận “điểm” và “diện” của tư duy lịch sử. Lần giở qua từng trang sách, độc giả sẽ được cung cấp những kiến thức vừa tổng hợp, vừa cụ thể, vừa bao quát, vừa chi tiết, cơ bản và cập nhật trong khả năng có thể của người viết về những vấn đề mấu chốt liên quan đến cuộc vận động Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Với mong muốn có thể làm một nhịp cầu nối liền bạn đọc về với lịch sử và văn hóa dân tộc, tác giả đã cố gắng cập nhật và chuyển soạn các kết quả nghiên cứu mới, những cách nhìn khoa học và khách quan, cụ thể và toàn diện về cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam.

Hiếm có một dân tộc nào trên trái đất này phải chịu vô vàn mất mát, đau thương và hy sinh anh dũng như dân tộc Việt Nam ta, cuộc chiến tranh này chưa chấm dứt đã có cuộc chiến tranh khác “gối đầu’. Hết chống thực dân Pháp lại phải đương đầu với cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và bè lũ tay sai. Rồi khi đất nước được hoàn toàn thống nhất, cùng nhau đi lên chủ nghĩa xã hội thì chúng ta lại phải bắt buộc tiến hành các cuộc chiến tranh để bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây - Nam và biên giới phía Bắc. Nhờ phát huy truyền thống yêu nước nồng nàn và chủ nghĩa anh hùng cách mạng cao cả mà quân và dân ta muôn người như một, vâng theo lời kêu gọi thiêng liêng của Ðảng và Bác Hồ đã liên tiếp đánh thắng các thế lực ngoại xâm, bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự do, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và làm tròn nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Chúng ta đã kiên cường bảo vệ đất trời, biên cương, biển đảo và cuộc sống lao động hòa bình, dựng xây đất nước. Ðảng, Nhà nước và nhân dân ta đã làm được rất nhiều việc có ý nghĩa, thấm nhuần đạo lý truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, đền ơn đáp nghĩa, tri ân, tưởng nhớ công lao của các anh hùng liệt sĩ. Song, tôi cũng như nhiều cựu chiến binh và biết bao người con Ðất Việt đều cho rằng những việc chúng ta làm được là rất quý giá, nhưng vẫn chưa tương xứng với những đóng góp và sự hy sinh cực kỳ to lớn của đồng bào, đồng chí cả nước. Công trình sách “Ký ức người lính” là một tổng kho tư liệu rất giá trị, là bản trường ca bất tận về chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong các cuộc trường chinh đầy hy sinh, thử thách và rực rỡ chiến công; là sản phẩm văn hóa tinh thần đặc biệt, góp phần vào công tác giáo dục cho các thế hệ người Việt Nam tiếp tục phát huy truyền thống và bản sắc dân tộc tốt đẹp của cha ông, phục vụ đắc lực công cuộc đổi mới, vì mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Nội dung tập 1 này sẽ là câu trả lời cho quy mô một công trình sách xứng đáng với tầm vóc lịch sử. Trong đó, nói một cách giản đơn nhất, độc giả sẽ được biết đến một cuộc chiến đúng như nó đã diễn ra với những sự kiện, nhân chứng, những tâm tư tình cảm từ người anh hùng tới những con người bình dị nhất.

Từ sau buổi chiều ngày 7-5-1954, cả thế giới đã biết đến và ngày càng biểu thị tình cảm thân thiết hơn, niềm kính trọng sâu sắc hơn với một địa danh “vời vợi nghìn trùng” - địa danh một huyện miền núi Tây Bắc nước Việt Nam chúng ta: Điện Biên Phủ. Những sự kiện lịch sử, theo năm tháng cứ lùi xa, không ít sự kiện dần bị lãng quên, nhưng Điện Biên Phủ lại ngày càng hiện rõ hơn tầm vóc lớn lao và vẻ đẹp rạng rỡ của mình. Đã từ lâu, nhân dân nhiều nước ở khắp các châu lục, khi muốn thể hiện niềm tin yêu, lòng nhiệt tình ủng hộ sự nghiệp chiến đấu chống bọn xâm lược, giành độc lập, thống nhất đất nước của chúng ta, hoặc khi muốn tự động viên, cổ vũ bản thân mình trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội, đã hô vang: “Việt Nam - Hồ Chí Minh - Điện Biên Phủ”. Rõ ràng, trong suốt nửa thế kỷ qua, đối với nhân dân ta cũng như nhân loại tiến bộ trên khắp hành tinh, Điện Biên Phủ là một biểu tượng cao cả của chân lý, niềm tin, sức mạnh; của lòng yêu nước, ý chí độc lập, tự chủ trong cuộc đấu tranh đầy thử thách giữa một thế giới còn lắm áp bức, phi lí, bất công. Có được vinh hạnh ấy, bởi lẽ, Điện Biên Phủ là nơi đã diễn ra trận chiến đấu hết sức ác liệt, trận quyết chiến chiến lược lớn nhất giữa quân dân ta và bọn thực dân xâm lược Pháp - kết cục là nhân dân ta đã chiến thắng vô cùng oanh liệt, bọn thực dân xâm lược Pháp thất bại hoàn toàn. Thắng lợi trong chiến dịch Điện Biên Phủ, đỉnh cao chiến cục Đông Xuân 1953 - 1954, là thắng lợi quân sự quan trọng nhất của quân dân ta trong cuộc kháng chiến lâu dài chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ; là chiến công lớn nhất trong lịch sử đấu tranh của các dân tộc vốn là thuộc địa đã đánh thắng quân đội nhà nghề hiện đại của một cường quốc phương Tây, mở đầu thời kỳ sụp đổ của chủ nghĩa thực dân trên toàn thế giới. Chiến thắng vĩ đại Điện Biên Phủ “đã được ghi vào lịch sử dân tộc như một Bạch Đằng, một Chi Lăng hay một Đống Đa trong thế kỷ XX, và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công chói lọi đột phá thành trì của hệ thống nô dịch thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc”(1). Chiến thắng Điện Biên Phủ đã dẫn đến thắng lợi của chúng ta ở Hội nghị Giơnevơ năm 1954, kết thúc thắng lợi vẻ vang cuộc kháng chiến chống Pháp. Vậy là, “lần đầu tiên trong lịch sử, một nước thuộc địa nhỏ yếu đã đánh thắng một nước thực dân hùng mạnh”(2). Có được chiến thắng mang ý nghĩa lịch sử dân tộc, thời đại đó là do nhân dân ta được Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, với đường lối chính trị, quân sự đúng đắn, sáng tạo, đã tổ chức lãnh đạo, xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kế thừa truyền thống văn hiến, truyền thống yêu nước ngàn năm của dân tộc, phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, quyết đánh và biết đánh thắng bọn thực dân xâm lược, tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân các nước anh em và nhân dân tiến bộ trên thế giới. Hy vọng, qua các dòng hồi ký, các bài nghiên cứu, tổng kết trong cuốn sách này, bạn đọc có thể hiểu rõ hơn tầm vóc vĩ đại và ảnh hưởng to lớn của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đối với dân tộc ta và nhân loại tiến bộ trên toàn thế giới. Từ đó, chúng ta thêm tin yêu, tự hào về Tổ quốc ta, Đảng ta, nhân dân ta trong sự nghiệp đấu tranh và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta; đồng thời tìm hiểu và vận dụng tốt những kinh nghiệm thực tiễn quý báu từ chiến thắng vĩ đại này vào sự nghiệp đổi mới đất nước, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa thân yêu trong giai đoạn cách mạng mới hiện nay.

Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, tiền thân là Ban Nghiên cứu Lịch sử, Địa lý, Văn học, hay gọi tắt là Ban Nghiên cứu Sử, Địa, Văn, được thành lập ngày 2 tháng 12 năm 1953 theo Quyết định số 34-QN/TW của Trung ương Đảng tại khu căn cứ cách mạng Tân Trào, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.

Ra đời trong điều kiện gian khổ của chiến khu Việt Bắc, trưởng thành trong những năm tháng hào hùng của hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, trải qua những khó khăn, vất vả của thời kỳ bao cấp và vươn lên mạnh mẽ cùng với quá trình Đổi mới, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam luôn kiên trì, bền bỉ, nỗ lực hết sức mình đóng góp cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và cho sự phát triển của nền khoa học xã hội nước nhà. Nhiều thế hệ chuyên gia, nhà nghiên cứu của Viện đã ngày đêm miệt mài làm việc, cống hiến tâm huyết, sức lực và trí tuệ của mình cho khoa học; nhiều cán bộ đã lên đường nhập ngũ, góp phần xương máu của mình cho độc lập, tự do của dân tộc. Nhiều công trình khoa học xuất sắc, nhiều báo cáo tư vấn có giá trị đã góp phần làm nên tên tuổi Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong vai trò là cơ quan nghiên cứu cơ bản hàng đầu của đất nước về khoa học xã hội và nhân văn, đơn vị tham mưu chiến lược và tư vấn chính sách nòng cốt của Đảng và Nhà nước, nơi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học xã hội, trung tâm nghiên cứu có uy tín quốc tế.

Cuốn sách này là công trình tập thể được biên soạn và xuất bản đúng vào dịp kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam để dành tặng cho tất cả những người đã góp phần xây dựng đơn vị trong suốt bảy thập niên qua, để chúng ta cùng tự hào ôn lại những chặng đường lịch sử đã qua, trân trọng tri ân các thế hệ cán bộ đi trước, đồng thời cùng hướng tầm nhìn về tương lai, chung sức, đồng lòng đưa Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam vững vàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, thực hiện sứ mệnh khoa học cao cả của mình và khát vọng phát triển của dân tộc.

Về nội dung, Tập 1 của cuốn sách “Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam: 70 năm xây dựng và phát triển gồm” trình bày khái quát về quá trình 70 năm xây dựng và phát triển của Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức hiện nay; một số định hướng phát triển Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; và phần Phụ lục thể hiện các quyết định là cơ sở pháp lý thành lập Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các tổ chức tiền thân (từ năm 1953 đến nay), một số hình ảnh, số liệu thống kê phản ánh các hoạt động chủ yếu trong 70 năm qua.

Xin trân trọng giới thiệu!

Để giúp các em học sinh ở các bậc học phổ thông và sinh viên các trường đại học, cao đẳng cũng như các bạn đọc xa gần muốn tìm hiểu lịch sử Việt Nam một cách dễ dàng, dễ nhớ, chúng tôi biên soạn bộ sách Truyện đọc Lịch sử Việt Nam. Các truyện đọc trong bộ sách được sưu tầm và biên soạn dựa trên nhiều nguồn tư liệu khác nhau như truyền thuyết, giai thoại, dã sử và chính sử. Bộ sách sẽ đem đến cho các em học sinh, sinh viên và bạn đọc nhiều điều thú vị và bổ ích. Nội dung các truyện đọc không chỉ cung cấp cho bạn đọc những kiến thức về lịch sử Việt Nam, mà còn cung cấp những câu chuyện có tính nhân văn và tính giáo dục về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, các thành tựu kinh tế, văn hoá tiêu biểu của dân tộc theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thuỷ của lịch sử dân tộc cho đến ngày nay. Bộ sách gồm 9 tập: Tập 1 mở đầu bộ sách, ra mắt bạn đọc với những truyện về giai đoạn lịch sử nước ta từ thời nguyên thuỷ đến năm 179 TCN - đánh dấu bằng sự kiện Triệu Đà chiếm được Âu Lạc và đặt ách thống trị của phong kiến phương Bắc trên đất nước ta. Tập 2 bao gồm những truyện về giai đoạn lịch sử từ năm 179 TCN đến năm 938 SCN - đánh dấu bằng sự kiện Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, chấm dứt ách đô hộ hơn 1000 năm của phong kiến phương Bắc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. Tập 3 bao gồm những truyện về các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý. Tập 4 gồm những truyện về triều đại Trần, Hồ. Tập 5 giới thiệu các truyện thuộc triều Lê sơ (1428 – 1527). Tập 6 là các truyện về triều Lê Trung hưng, từ cuối thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Tập 7 giới thiệu các truyện về triều đại nhà Nguyễn thời độc lập tự chủ. Tập 8 viết về các truyện từ khi thực dân Pháp xâm chiếm nước ta cuối thế kỷ XIX đến Cách mạng tháng Tám thành công. Tập 9 là các truyện về giai đoạn lịch sử từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay. Ở đầu mỗi tập truyện đọc, chúng tôi đều giới thiệu một cách khái quát nội dung lịch sử của giai đoạn mà các truyện đọc sẽ phản ánh để bạn đọc tiện theo dõi.

Có những sự kiện lịch sử khi thời gian càng lùi xa, người ta càng nhận thấy tầm vóc, ý nghĩa lớn lao của nó. Cách mạng tháng Tám năm 1945 của dân tộc Việt Nam là một trong những sự kiện vĩ đại đó. Trong lịch sử Việt Nam cũng như lịch sử nhân loại chỉ có những cuộc cách mạng vô sản mới có thể đáp ứng đồng thời nhiều đòi hỏi của lịch sử mang tính thời đại. Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam đã thực hiện đồng thời ba chức năng lịch sử là: Giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người. Nếu như các cuộc khởi nghĩa của cha ông trong lịch sử là với kẻ thù xâm lược, thống trị có cùng một trình độ phát triển, cùng một hình thái kinh tế - xã hội với Việt Nam, thì khi tiến hành cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 dân tộc ta phải đương đầu với chủ nghĩa phát-xít và lực lượng đồng minh, mà thực chất là liên minh giữa các cường quốc đang chi phối đời sống chính trị quốc tế lúc đó. Sau hơn 15 năm chuẩn bị và tập dượt đấu tranh, dưới ngọn cờ độc lập, tự do của Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng, cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 của nhân dân ta đã đồng thời đáp ứng nhiều đòi hỏi của lịch sử mang tính thời đại, đã giành được thành quả to lớn là “đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập”, “đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ dân chủ cộng hòa”. Nói về tầm vóc và ý nghĩa lớn lao của Cách mạng tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Chẳng những giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”. Cuốn sách Cách mạng Tháng Tám năm 1945 (Sự kiện, hình ảnh và ký ức) tập hợp những tư liệu quý, những hình ảnh sống động và chân thực để minh họa cho những nội dung sự kiện lịch sử trước và khi diễn ra cuộc vận động cách mạng tháng Tám năm 1945 và khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình Hà Nội. Hy vọng cuốn sách sẽ góp phần khắc họa lại những ký ức không thể nào quên về một trong những trang sử vẻ vang nhất, chói lọi nhất, hào hùng nhất của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Để từ đó, mỗi người dân Việt Nam lại thêm nêu cao tinh thần tự hào dân tộc, khẳng định ý chí quyết tâm trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước thời kỳ đổi mới, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh dân chủ, công bằng, văn minh”.