Tiếng Việt
Chọn ngôn ngữ
Tiếng Việt
English
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng với sự tiến bộ không ngừng về khoa học và công nghệ trên thế giới hiện nay, việc ứng dụng những kỹ thuật tiên tiến góp phần phục vụ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước là nhiệm vụ không thể thiếu.
Mạng truyền thông công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực đo lường điều khiển và tự động hóa. Xu thế của giải pháp dùng mạng công nghiệp không những nằm ở phương tiện kỹ thuật, mà còn ở khía cạnh kinh tế. Chính vì vậy, ứng dụng của nó rộng rãi trong hầu hết các lĩnh vực công nghiệp, như điều khiển quá trình, tự động hoá xí nghiệp, tự động hoá toà nhà, điều khiển giao thông... Việc sử dụng mạng truyền thông công nghiệp là không thể thiếu trong việc tích hợp các hệ tự động hoá hiện đại, đặc biệt trong các hệ đo lường và điều khiển.
Trong Giáo trình Mạng truyền thông công nghiệp, nhóm tác giả sẽ trình bày cơ sở kỹ thuật của mạng truyền thông công nghiệp, ứng dụng mạng truyền thông PROFIBUS trong việc giám sát và điều khiển hệ thống điện tử và thiết kế mạng truyền thông công nghiệp dựa trên PCS 7.
Tài liệu được biên soạn phù hợp với sinh viên các chuyên ngành kỹ thuật Điện - Điện tử, Tự động hóa, Điện công nghiệp… Với cách bố trí nội dung các chương kết hợp cả lý thuyết và thực hành, tài liệu sẽ giúp sinh viên áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Tài liệu cũng giúp củng cố, tổng hợp lại kiến thức về mạng truyền thông công nghiệp, đúc rút kinh nghiệm cho công việc sau này. Đây cũng là tài liệu tham khảo bổ ích đối với các thầy cô giáo và các em sinh viên của các ngành kỹ thuật khác vì có nhiều ví dụ ứng dụng thực tế.
Trong quá trình biên soạn Giáo trình, chúng tôi đã nhận được sự động viên, khích lệ và giúp đỡ của các cá nhân, tổ chức và các bạn đồng nghiệp. Cho phép chúng tôi được gửi lời cảm ơn đối với các tập thể và cá nhân trên.
Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp và độc giả, giúp cho lần tái bản tới được hoàn thiện hơn về nội dung.
CÁC TÁC GIẢ
Thời gian qua, Đảng và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quan trọng định hướng cho việc thực hiện chuyển đổi số như Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030”, Quyết định số 411/QĐ-TTg ngày 31/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” làm định hướng cho việc phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Trong đó, chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số là thành tố nền tảng pháp lý quan trọng đảm bảo an toàn, xác thực, toàn vẹn, chống chối bỏ cho các giao
dịch điện tử của tổ chức, doanh nghiệp và người dân trong môi trường số.
Báo cáo tình hình phát triển và ứng dụng chữ ký số tại Việt Nam giai đoạn 2017 - 2022 thể hiện sự sẵn sàng ứng dụng chữ ký số trong các hoạt động của các bộ, ngành, doanh nghiệp dựa trên cơ sở thông tin và số liệu cung cấp của 30 bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ; 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Ban Cơ yếu Chính phủ; Tổng cục Thuế; Tổng cục Hải quan; Bảo hiểm Xã hội Việt Nam; Ủy ban Chứng khoán Nhà nước; Kho bạc Nhà nước; Cục Quản lý đấu thầu - Bộ Kế hoạch và Đầu tư; các tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng và tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng của cơ quan, tổ chức.
"Sáng tạo sản phẩm số - Ai cũng dùng AI - Ứng dụng Power BI Service và AutoML trong lĩnh vực dầu khí" là cuốn sách đầu tiên trong loạt sách "Ai cũng dùng AI" của Viện Dầu khí Việt Nam. Đây là một cuốn sách cung cấp giá trị kiến thức và nguồn cảm hứng cho những ai muốn tiến xa hơn trong thế giới số.
Mục tiêu của nhóm tác giả khi viết cuốn sách này không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là khơi dậy niềm đam mê sáng tạo. Chúng tôi muốn quý vị, những nhà nghiên cứu, những người làm việc trong ngành dầu khí, sẽ thấy được tiềm năng to lớn của công nghệ số trong việc cải thiện công việc của mình.
Đặc biệt, cuốn sách này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công nghệ AI, Power BI Service và AutoML - những công nghệ đang thay đổi cách chúng ta làm việc, học hỏi và tạo ra giá trị. Đồng thời, chúng tôi cũng muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng công nghệ số trong ngành dầu khí. Trong suốt hơn 60 năm qua, ngành Dầu khí Việt Nam đã cung cấp nguồn năng lượng cho đất nước, thúc đẩy sự phát triển không chỉ về kinh tế mà còn đối với nhiều lĩnh vực khác. Những người làm việc trong ngành Dầu khí đã cống hiến, đã chịu trách nhiệm với sứ mệnh lớn lao này. Bây giờ, hãy tưởng tượng rằng, nếu bạn có thêm một người đồng hành không biết mệt mỏi, luôn sẵn sàng hỗ trợ, có khả năng học hỏi nhanh chóng và giúp cải thiện hiệu suất công việc. Đó chính là AI, công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Đến với "Sáng tạo sản phẩm số - Ai cũng dùng AI - Ứng dụng Power BI Service và AutoML trong lĩnh vực dầu khí", bạn sẽ thấy rõ hơn về sức mạnh của Power BI Service và AutoML - những công cụ giúp bạn nhanh chóng tổ chức, biểu diễn và chia sẻ dữ liệu cũng như sản phẩm của mình. Đây là những công cụ tiện lợi, như một bước đệm để bạn tiếp cận và ứng dụng công nghệ AI vào công việc nghiên cứu khoa học của mình.
Công nghệ AI không còn xa lạ nữa khi chúng ta có ChatGPT và những công cụ AI khác dựa trên ngôn ngữ tự nhiên, giúp bạn tạo ra các tri thức mới, đồng thời hỗ trợ cho phương pháp làm việc truyền thống trong ngành dầu khí. Điều thú vị nhất là, đây chỉ mới là khởi đầu. "Ai cũng dùng AI" sẽ tiếp tục giới thiệu đến bạn những công cụ và kiến thức cao cấp hơn thông qua ngôn ngữ lập trình Python, cùng với sự áp dụng của các mô hình vật lý - địa chất từ các chuyên gia của Viện Dầu khí Việt Nam.
Với cuốn sách này, Viện Dầu khí Việt Nam mong muốn bạn không chỉ học hỏi kiến thức mới mà còn tìm thấy niềm đam mê, sức mạnh sáng tạo từ bên trong, để cùng chúng tôi khám phá và tạo ra những giá trị mới cho ngành dầu khí và đất nước. Với AI, tất cả các cán bộ làm việc trong ngành dầu khí, từ thượng nguồn tới hạ nguồn, từ kỹ thuật tới kinh tế, quản lý, đều có thể tận dụng những công cụ mới mạnh mẽ này để tối ưu hóa công việc, tạo ra các giải pháp mới và tiếp tục sứ mệnh tìm kiếm, khai thác nguồn năng lượng cho đất nước.
Chúng ta đang ở trên con đường mới mà AI sẽ giúp chúng ta đi nhanh hơn, xa hơn. "Sáng tạo sản phẩm số - Ai cũng dùng AI - Ứng dụng Power BI Service và AutoML trong lĩnh vực dầu khí" chính là bước khởi đầu, là cầu nối giữa con người, dầu khí và thế giới của AI. Với sự hỗ trợ của AI, chúng ta sẽ cùng nhau tiếp tục sứ mệnh cao cả, đảm bảo nguồn năng lượng cho sự phát triển bền vững của đất nước
On behalf of the Ministry of Information and Communications, I would like to introduce to readers the White Book of Viet Nam Information and Communications Technology (White Book) 2022. After 12 years of publication and renewal, the White Book has been highly appreciated by domestic and foreign agencies and organizations. The Book also practically meet the needs of looking up information and data on the information and communication sector.
In 2021, the Covid-19 pandemic developed complicatedly, seriously affecting all socio-economic activities on a global scale. In Vietnam, thanks to the close direction of the Government and the drastic participation of ministries and localities, the country’s socio-economic status had remained stable and grown well. GDP growth of 2.58% over the same period in 2020 was a great success of our country in disease prevention and maintenance of production and business.
Also in 2021, the 13th National Congress of the Communist Party of Viet Nam has identified digital transformation as the driving force for economic development; the aspiration for Viet Nam to be strong, prosperous and happy, will create the spiritual strength for Viet Nam to break through and rise to a high-income developed country. The “wings” for Viet Nam to soar are technology and development aspirations. This is the new mission for the information and communication technology sector.
In that context, with the spirit of self-reliance - “Make in Viet Nam”, the ICT sector of Viet Nam has made great efforts to overcome difficulties and achieved outstanding results. The postal sector has gradually become an important infrastructure of the digital economy, of e -commerce, ensuring the flow of material besides the flow of data. Telecommunications infrastructure has been transformed into digital infrastructure, playing the role of the “lifeblood” of the digital economy and digital society. The national digital transformation, pioneered by the Information and Communication sector, has spread widely across the country, contributing to making steady progress in the socio-economic development of the country. Information security has created confidence so that people, enterprises and the Government are ready to move to the digital environment.
The information technology industry sector grew strongly in both revenue and number of companies; for the first time, the export of hardware and electronics surpassed the 100 billion USD threshold; several Vietnamese enterprises have actively researched and developed products and equipment based on emerging technologies such as 5G, artificial intelligence, and blockchain technology. The press and media made a great contribution to information and extensive propaganda about the 13th National Congress of the Communist Party of Viet Nam and the election of deputies to the 15th National Assembly and People’s Councils at all levels for the 2021 - 2026 tenure; continued to perform well the mission of honest reflection the social flow, propagandize the lines and policies of the Party and the State, creating consensus, solidarity and social trust to successfully overcome the pandemic.
The White Book provides information and figures for 2021 of all fields managed by the Ministry of Information and Communications according to Decree No. 48/2022/ND-CP, including: post, telecommunication, digital transformation, information security, information technology, digital industry, press and communications. Compared to the previous editions, the 2022 White Book has added introductions on each field, and new indicators in telecommunications, digital transformation and the information technology industry, digital technology, and digital enterprise development.
The Ministry of Information and Communications would like to express its gratitude to ministries, sectors, provinces and related agencies, units, associations, enterprises and training institutions in information and communication technology across the country, especially the General Statistics Office, the Foreign Investment Agency and the Business Registration Authority under the Ministry of Planning and Investment, the General Department of Customs and the General Department of Taxation under the Ministry of Finance, the General Department of Vocational Training under the Ministry of Labor - Invalids and Social Affairs, the Ministry of Education and Training; organizations and individuals that have supported, provided information, data and contributed to the development of the 2022 White Book.
Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin như hiện nay, dữ liệu đang được sinh ra ngày càng nhiều và dưới nhiều hình thức khác nhau. Việc xử lý để ứng dụng kho dữ liệu quý giá đó như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất luôn là vấn đề được rất nhiều những chuyên gia về công nghệ thông tin đặc biệt quan tâm. Chính vì lý do đó mà Cấu trúc dữ liệu và thuật toán vẫn luôn là một chủ đề mà ngày càng được đầu tư nghiên cứu và phát triển; không bị lỗi thời trong bất cứ xu hướng nào của lĩnh vực Công nghệ thông tin, việc phát triển để thuật toán ngày một hoàn thiện hơn gần như chưa bao giờ dừng lại và thậm chí là không có giới hạn.
Trước nhu cầu thiết thực cần tìm hiểu của bạn đọc, tác giả Trần Thông Quế - giảng viên cao cấp đã có trên 35 năm kinh nghiệm giảng dạy ở lĩnh vực Công nghệ thông tin và luôn tâm huyết với chủ đề này đã phối hợp với Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông xuất bản bộ sách “Cấu trúc dữ liệu và thuật toán - Phân tích và cài đặt trên C/C++”, gồm 2 tập.
Tập 1 gồm 5 chương:
Chương 1: Các khái niệm cơ bản về thuật toán và cấu trúc dữ liệu
Chương 2: Các thuật toán tìm kiếm trong và sắp xếp trong
Chương 3: Một số chiến lược thiết kế thuật toán
Chương 4: Các kiểu dữ liệu trừu tượng và biến nhớ động
Chương 5: Cấu trúc cây
Tập 2 gồm 4 chương:
Chương 1: Sắp xếp ngoài
Chương 2: Phép băm và bảng băm
Chương 3: Cây đỏ đen
Chương 4: Cây 2-3-4 và B-cây
Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy, tác giả đã lựa chọn cách tiếp cận đơn giản hóa các vấn đề phức tạp, từ cơ bản đến nâng cao. Nội dung cuốn sách được trình bày một cách chi tiết, dễ hiểu, sau mỗi nội dung đều có ví dụ minh họa, sau mỗi thuật toán đều được đánh giá độ phức tạp và cài đặt demo. Tác giả bổ sung thêm một số thuật toán mà những cuốn sách đã xuất bản trước đây chưa có như: Thuật toán sắp xếp rung lắc, thuật toán sắp xếp với độ dài bước giảm dần, cây 2-3-4, B-cây… Chính vì vậy, cuốn sách này hướng tới đối tượng độc giả đông đảo, từ những bạn đọc mới làm quen tới những bạn đọc đã có kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực này. Đây thực sự là tài liệu bổ ích dành cho sinh viên, giảng viên, lập trình viên cũng như các chuyên gia về công nghệ thông tin có nhu cầu tìm hiểu và nghiên cứu.
Nội dung sách cung cấp những kiến thức cơ bản về IoT như: kiến trúc IoT, IoT công nghiệp và công nghiệp 4.0, IoT tổ ong và rất nhiều các lĩnh vực khác nhau của IoT, Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông xuất bản cuốn sách “IoT (Internet vạn vật) - Kiến trúc IoT, IoT công nghiệp và công nghiệp 4.0, IoT tổ ong” do TS. Nguyễn Phạm Anh Dũng (nguyên Trưởng Bộ môn Vô tuyến - Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông) biên soạn.
Nội dung của cuốn sách gồm 6 chương:
Chương 1. Tổng quan về IoT
Chương 2. Kiến trúc mạng và ngăn xếp giao thức Internet
Chương 3. Kiến trúc và các giao thức IoT
Chương 4. Điện toán đám mây và sương mù cho IoT
Chương 5. IoT công nghiệp và công nghiệp 4.0
Chương 6. IoT trong các hệ thống 4G LTE và 5G
Hy vọng, cuốn sách sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho sinh viên các trường đại học, các chuyên gia, kỹ sư và bạn đọc quan tâm đến khái niệm, công nghệ và các ứng dụng của IoT.
Sách Trắng PTTH&TTĐT năm 2024 đánh dấu lần đầu Sách Trắng lĩnh vực chuyên ngành được xây dựng, phát hành. Kế thừa và phát triển từ Sách Trắng Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt Nam, bao gồm các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Thông tin và Truyền thông được ban hành trong 13 năm qua, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử mong muốn Sách Trắng PTTH&TTĐT năm 2024 sẽ là cẩm nang tham khảo phục vụ nhu cầu tra cứu thông tin, số liệu, phục vụ chỉ đạo, điều hành và xây dựng chính sách lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử nhằm mục tiêu phát triển ngành.
5G (5th Generation) hay được gọi là thế hệ thứ 5 của mạng di động với nhiều cải tiến hơn so với 4G. 5G được thiết kế để tăng tốc độ và khả năng phản hồi nhanh chóng của mạng không dây. 5G được ra đời để kế thừa 4G, nhờ đó mà tốc độ tải xuống nhanh hơn, truyền phát dữ liệu mượt mà hơn. 5G không chỉ cải tiến về tốc độ mà nó sẽ mở ra những ứng dụng hoàn toàn mới và tạo ra một cuộc cách mạng lớn trong những năm tiếp theo. Ngoài các ứng dụng với con người là trung tâm ngày càng rộng khắp, chẳng hạn thực tế ảo và thực tế ảo tăng cường, phát luồng video 4k, các mạng 5G còn hỗ trợ các nhu cầu truyền thông các ứng dụng thông tin máy - máy (machine to machine), máy - người (machine to human) để làm cho cuộc sống của chúng ta an toàn và tiện lợi hơn.
Mặc dù các hệ thống truyền thông 5G sẽ cung cấp các cải thiện đáng kể so với các hệ thống trước nó, nhưng chúng không thể thực hiện các yêu cầu của các hệ thống tự động và thông minh tương lai sẽ xuất hiện sau 10 năm nữa. Các mạng 5G sẽ không có đủ dung lượng cho một mạng hoàn toàn tự động và thông minh để cung cấp mọi thứ như là một dịch vụ và trải nghiệm thực tế ảo. Sự phát triển nhanh của các hệ thống tự động đặt trọng tâm vào số liệu có thể vượt quá các khả năng của các hệ thống 5G. Một số thiết bị như các thiết bị thực tế ảo sẽ vượt quá khả năng của sau 5G (B5G: Beyond 5G) vì chúng đòi hỏi tốc độ số liệu tối thiểu 10Gbit/s.
Để khắc phục các hạn chế của 5G nhằm hỗ trợ các yêu cầu mới, cần phát triển một hệ thống không dây thế hệ 6 (6G) với các tính năng hấp dẫn mới. Các động lực chính của 6G sẽ là sự hội tụ của tất cả các tính năng cũ như mật độ mạng cao, thông lượng cao, độ tin cậy cao, tiêu thụ công suất thấp và kết nối số đông. 6G cũng sẽ tiếp tục xu thế của các thế hệ trước như đưa ra các dịch vụ mới cùng với các công nghệ bổ sung mới. Các dịch vụ mới bao gồm AI, các thiết bị đeo thông minh, các thiết bị cấy trên người, giao thông tự động, các thiết bị thực tế ảo, cảm biến và lập bản đồ 3D. Yêu cầu quan trọng nhất đối với các mạng 6G là khả năng xử lý khối lượng lớn số liệu và kết nối tốc độ số liệu cao trên một thiết bị.
Nội dung của giáo trình giới thiệu một cách tổng quát các nguyên tắc cơ bản của anten đến các hệ thống anten thông minh, tiên tiến. Giáo trình trình bày bắt đầu từ lý thuyết đến nguyên lý cũng như các nguyên tắc áp dụng cho thiết kế anten trong các hệ thống truyền thông vô tuyến hiện nay. Nội dung lý thuyết trong mỗi chương đều bao gồm các công thức toán học với phân tích chi tiết, minh họa cụ thể để các sinh viên chuyên ngành Điện tử - Viễn thông với mức học trung bình trở lên có thể đọc hiểu, nắm bắt được kiến thức và không quá khó khăn trong việc phân tích cũng như thiết kế các loại hình anten cơ bản. Bên cạnh đó, với kinh nghiệm là sinh viên, kỹ sư, giảng viên, nhóm tác giả mong muốn tiên phong trong việc cập nhật những tiến bộ trong công nghệ anten tiên tiến, giúp sinh viên có thể làm chủ được công nghệ mới, nhanh chóng bắt kịp được công việc sau khi tốt nghiệp. Với mục tiêu như vậy, nội dung của sách được bố cục như sau:
Chương 1. Tổng quan về kỹ thuật anten: Trình bày tổng quan về các loại hình anten cũng như
vai trò, vị trí của anten trong hệ thống truyền thông vô tuyến. Nội dung của chương cũng đi sâu
vào giới thiệu cơ chế bức xạ của anten cơ bản và phân bố dòng điện trên anten dây mỏng, là nguyên lý cốt lõi cũng như kiến thức nền tảng cho việc phân tích cơ chế bức xạ và phân bố dòng điện trên các loại hình anten có cấu trúc khác.
Chương 2. Các tham số cơ bản của anten: Giới thiệu một số tham số cơ bản của anten, các đặc trưng cũng như tiêu chuẩn, phương thức để đánh giá anten. Nội dung này được dựa trên các khái niệm đã được chuẩn hóa trong IEEE Std 145-1983 dành cho lĩnh vực anten.
Chương 3. Anten dây tuyến tính: Giới thiệu và phân tích các cấu trúc cơ bản và đơn giản nhất của anten dây, một trong những loại hình anten lâu đời nhất, đơn giản nhất, rẻ nhất, phổ biến nhất và vẫn còn xuất hiện trong khá nhiều ứng dụng thực tế ngày nay.
Chương 4. Công nghệ MIMO: Giới thiệu sơ lược các đặc tính cũng như lợi điểm của hệ thống MIMO và anten trong hệ thống MIMO. Trong đó, thách thức lớn cho các hệ thống anten MIMO hiện nay là ảnh hưởng tương hỗ khi các phần tử anten được đặt khá gần nhau. Vì vậy, nội dung chương này cũng giới thiệu các giải pháp cùng những nghiên cứu đã công bố gần đây trong việc giải quyết vấn đề này.
Chương 5. Anten tái cấu hình: Giới thiệu tổng quan về vai trò của anten tái cấu hình trong hệ thống truyền thông tiên tiến cũng như các phương pháp, kỹ thuật để tái cấu hình cho anten. Chương 6. Một số loại hình anten tiên tiến khác: Giới thiệu một số công nghệ thiết kế anten tiên tiến dựa trên kiến trúc bức xạ nhằm tạo ra các anten có kích thước nhỏ, băng thông rộng, đa băng,… áp dụng phần nhiều cho các ứng dụng anten trên thiết bị đầu cuối di động như anten PIFA, anten Fractal, anten Fibonacci. Giáo trình do TS. Dương Thị Thanh Tú làm chủ biên; TS. Hoàng Phương Thảo và PGS.TS. Nguyễn Quốc Trung góp ý, hiệu chỉnh. Chúng tôi hy vọng rằng giáo trình này sẽ là tài liệu giảng dạy hữu ích cho đào tạo đại học và sau đại học đối với sinh viên chuyên ngành vô tuyến, kỹ thuật vô tuyến điện tử và thông tin liên lạc, kỹ thuật viễn thông. Giáo trình cũng được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho môn học liên quan đến lĩnh vực anten và siêu cao tần và người học quan tâm đến lĩnh vực này. Do hạn chế của thời lượng nên nội dung của giáo trình không trình bày tất cả các kỹ thuật, phương pháp phân tích cũng như các loại hình anten tiên tiến có trong thực tế. Tuy nhiên, người học có thể hoàn thiện thêm kiến thức về lĩnh vực anten bằng cách đọc các tài liệu tham khảo dẫn ra ở cuối sách.