Với ý đồ giành thắng lợi quân sự, gây sức ép buộc chúng ta phải đàm phán ký hiệp định hòa bình theo điều kiện của Mỹ, ngày 14-12-1972 Tổng thống Mỹ R. Nixon đã phát động cuộc tập kích bằng không quân chiến lược vào Hà Nội và Hải Phòng mang tên Linebacker II. Nhà Trắng đã huy động gần 200 máy bay B52 và gần 1.000 máy bay chiến thuật hòng đánh phá hủy diệt các mục tiêu quan trọng về chính trị, kinh tế, quân sự, khu dân cư ở Hà Nội, Hải Phòng và một số địa phương khác. Chỉ trong vòng 12 ngày đêm, chúng đã ném xuống Hà Nội và các địa phương miền Bắc, khối lượng bom đạn tương đương 5 quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945. Nhưng quân và dân ta đã mưu trí, dũng cảm và kiên cường đánh bại cuộc tập kích này, làm nên chiến thắng oanh liệt "Điện Biên Phủ trên không". Qua 12 ngày đêm chiến đấu (từ ngày 18 đến 30 tháng 12 năm 1972) quân và dân ta đã đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng không quân của Mỹ, bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 máy bay B52. Chiến thắng này không chỉ đơn thuần mang tính chất quân sự, mà là chiến thắng mang tầm chiến lược toàn diện cả về quân sự lẫn chính trị đã góp phần buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, rút quân khỏi miền Nam Việt Nam. Thắng lợi này là thắng lợi của sự lãnh đạo sáng suốt của Bộ Chính trị Trung ương Đảng, Chính phủ, tài thao lược của Quân ủy Trung ương trong quá trình thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu là "Đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào". Thắng lợi của trận Điện Biên Phủ trên không là thắng lợi của tư tưởng chiến lược tiến công, tính tích cực chủ động, mưu trí sáng tạo của quân và dân ta. Lần đầu trong lịch sử 30 năm tiến hành chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc (1945 - 1975), quân và dân ta đã tiến hành một chiến dịch phòng không quy mô lớn chống lại một cuộc tập kích chiến lược bằng B52 và đây cũng là cuộc tập kích lớn chưa từng có trong lịch sử chiến tranh hiện đại. Bằng chiến dịch này, ta đã giáng một đòn quyết định vào ưu thế của không lực Hoa Kỳ, trong đó nòng cốt là lực lượng không quân chiến lược. 40 năm đã trôi qua, nhưng chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” vẫn còn tươi rói những bài học sâu sắc về chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc cho chúng ta hôm nay và bao thế hệ mai sau. Thứ nhất, để có chiến thắng này, chúng ta đã có sự chuẩn bị chu đáo từ nhiều năm trước. Cuối năm 1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở: “Sớm muộn rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B52 ra đánh Hà Nội. Phải dự kiến mọi tình huống càng sớm càng tốt để có thời gian mà suy nghĩ, chuẩn bị. Mỹ nhất định thua nhưng nó chỉ chịu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”. Quán triệt tinh thần đó, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã chỉ đạo xây dựng kế hoạch tác chiến phòng không chống địch tập kích bằng B52 vào Hà Nội. Bộ Tổng tham mưu đã chỉ đạo biên soạn tài liệu cách đánh B52 để huấn luyện cho các đơn vị phòng không, không quân. Đầu tháng 9-1972, ba tháng trước khi cuộc tập kích chiến lược bằng không quân của Mỹ vào Thủ đô Hà Nội và Hải Phòng diễn ra, kế hoạch đón đánh đánh B52 trên bầu trời Thủ đô đã được phê duyệt. Những nội dung quan trọng của kế hoạch này như: công tác chuẩn bị; điều chỉnh bố trí lực lượng; nghệ thuật tác chiến chiến dịch phòng không... về cơ bản đã được xác định. Chính vì vậy, khi cuộc tập kích chiến lược của không quân địch diễn ra, ta đã không bị bất ngờ về chiến lược, chiến dịch cũng như cả về chiến thuật. Thứ hai, cách đánh sáng tạo và hiệu quả trong chiến dịch này là kết quả được đúc rút từ nhiều năm chống chiến tranh phá hoại, đặc biệt là những kinh nghiệm được bộ đội ra-đa, tên lửa, pháo phòng không và không quân tích lũy, thậm chí được trả bằng xương máu qua những năm tháng trực tiếp chiến đấu và nghiên cứu cách đánh B52 trên chiến trường Khu 4. Để bảo đảm chắc thắng và giành thế chủ động ngay từ trận đầu, công tác nghiên cứu khoa học, bảo đảm vật chất, kỹ thuật cũng được các lực lượng vũ trang ta chuẩn bị công phu với nỗ lực rất lớn. Nhờ phán đoán đúng âm mưu của địch, hạ quyết tâm kịp thời và chính xác, triển khai công tác chuẩn bị, nghiên cứu rút kinh nghiệm một cách đồng bộ, quân và dân ta đã giành được thế chủ động ngay từ đầu và duy trì nó trong suốt quá trình chiến dịch diễn ra. Thứ ba, cũng trong chiến dịch này, ta đã xây dựng được một thế trận phòng không ba thứ quân vững chắc và duy trì được sự phối hợp hiệp đồng tác chiến chặt chẽ giữa các lực lượng. Bên cạnh các lực lượng phòng không chủ lực, tại Thủ đô Hà Nội ta đã tổ chức hàng chục trận địa tập trung pháo phòng không tầm thấp, pháo cao xạ tầm trung, nhiều trận địa được bố trí trên các tòa nhà cao tầng, gần các mục tiêu trọng điểm, đón lõng trên các đường bay của địch... Ngoài ra còn có hơn 1.000 tổ đội dân quân, tự vệ phối hợp đánh trả máy bay địch. Thứ tư, trong chiến dịch này, ta đã vận dụng đường lối chiến tranh nhân dân một cách hiệu quả. Công tác thông tin - thông báo, quan sát báo động phòng tránh, sơ tán được quân và dân ta thực hiện một cách chủ động và triệt để bao trùm các mặt: tổ chức vận động nhân dân sơ tán ra khỏi các trọng điểm đánh phá; chỉ đạo củng cố và xây dựng hầm hố trú ẩn; triển khai các phương án khắc phục hậu quả; đã tổ chức đưa gần 55 vạn người sơ tán khỏi nội thành. Những nhà máy, xí nghiệp không thể sơ tán, đã được ngụy trang, bảo vệ chu đáo. Tổ chức hoàn chỉnh hệ thống cấp cứu phòng không bốn tuyến. Nhờ chủ động làm tốt công tác sơ tán phòng tránh, ta đã hạn chế được tối đa thiệt hại về người và của, nhất là tại một trung tâm đầu não như Hà Nội. Để ôn lại chiến công lẫy lừng của quân và dân ta trong những ngày tháng 12 năm 1972 lịch sử đó và góp phần giáo dục lòng tự hào dân tộc, cũng như truyền thống yêu nước cho các thế hệ mai sau, nhắc nhở các thế hệ con cháu phát huy những chiến công oanh liệt của các thế hệ cha ông, nỗ lực học tập, nghiên cứu phấn đấu sẵn sàng đóng góp công sức của mình vào sự nghiệp đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước ta “sánh vai cùng các cường quốc năm châu”, Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông phối hợp cùng tác giả - Đại tá Lê Văn Chung ấn hành cuốn sách “Vòng cung lửa trên bầu trời Hà Nội”. Cuốn sách là sự nỗ lực đáng trân trọng của tác giả trong việc sưu tầm, tập hợp các thông tin dữ liệu một cách tương đối đầy đủ, khách quan của “người trong cuộc” về chiến dịch phòng không bảo vệ Thủ đô Hà Nội tháng 12 năm 1972. Tác giả nguyên là trợ lý của Phó Tổng tham mưu trưởng Phùng Thế Tài trong những ngày khói lửa đó nên các thông tin được đưa ra rất khách quan, nhiều thông tin lần đầu được công bố từ cả hai phía (ta và Mỹ).